Schrijven doe je zo

Stijl

Houd het simpel en schrap alle rommel uit je teksten, aldus William Zinsser*. Maar als ik alles schrap waarvan ik denk dat het rommel is en iedere zin uitkleed tot alleen het geraamte overblijft, zit er dan nog wel iets van mij in? Een legitieme vraag.

Weinig mensen realiseren zich hoe slecht ze schrijven, betoogt Zinsser. Ze zien niet hoeveel overdaad en mist er in hun stijl is gekropen en hoe dat wat ze willen vertellen in de weg staat. Als je ze vraagt een artikel van acht pagina’s in te korten tot vier, gaan ze steigeren en zeggen ze dat dat niet kan. Dan doen ze het toch, en het wordt er een stuk beter van. Daarna komt het moeilijke stuk: om het terug te brengen tot drie pagina’s.

Het punt is dat je je tekst helemaal af moet pellen om hem weer te kunnen opbouwen. Je moet weten wat de essentiële gereedschappen zijn en wat ze geacht worden te doen. Je kunt het vergelijken met timmeren: je begint met het hout netjes te zagen en er de spijkers in te slaan. Later kun je de randen afschuinen of er elegante pinakels aan toevoegen als je daarvan houdt. Maar je mag nooit vergeten dat je een vak uitoefent dat is gebaseerd op bepaalde principes. Als de spijkers zwak zijn, zal je huis instorten. Als je werkwoorden zwak zijn en je grammatica gammel, vallen je zinnen uit elkaar.

Leer dus eerst de spijkers goed in het hout te slaan en als wat je gebouwd hebt stevig is en berekend op zijn taak, geniet dan gewoon van die kracht.

Maar je zoekt vol ongeduld naar een ‘stijl’ – om de gewone woorden op te smukken zodat lezers je herkennen als iemand die bijzonder is. Je reikt naar protserige vergelijkingen en adjectieven van klatergoud, alsof stijl iets is wat je in de stijlwinkel kunt kopen en in heldere kleuren om je woorden kunt draperen. De stijlwinkel bestaat niet; de stijl is wezenlijk voor de persoon die schrijft. Voeg stijl toe en je lijkt niet meer op jezelf.

Dit is het probleem van schrijvers die opzettelijk hun proza versieren, aldus William Zinsser. Je raakt precies dat kwijt wat jou uniek maakt. De lezer heeft het in de gaten wanneer je indruk probeert te maken. Lezers willen dat de persoon die tot ze spreekt echt is. Dit is dan ook een grondregel: wees jezelf.

*William Zinsser, On writing well (jubileumeditie 2006)

• Kapot gevallen ei
• Idee onder je kussen
• On writing well
• Wat vervelend om te vernemen
• Eenvoud
• Rommel
• Stijl
• Stijl (2)