Schrijven doe je zo

Eenvoud

Het geheim van goed schrijven is iedere zin terugbrengen tot de essentiële onderdelen. Ieder woord zonder functie, ieder lang woord dat een kort woord kan zijn, elk bijwoord waarvan de betekenis al is vervat in het werkwoord, iedere lijdende constructie die het voor de lezer onduidelijk maakt wie wat doet – het zijn de duizend en één valse toevoegingen die de kracht van een zin ondermijnen.

Aldus William Zinsser* in zijn boek ‘On writing well’, waarin hij de basisprincipes van goed schrijven behandelt. Een van die principes is ‘eenvoud’.

Rotzooi is de ziekte van het (Amerikaanse) schrijven, zegt Zinsser. We raken verstrikt in onnodige woorden, vage constructies, pompeuze franje en betekenisloos jargon en hebben de neiging om dat nog wat op te kloppen omdat we belangrijk willen klinken.

De lezer gaat daar niet in mee. De lezer is iemand die een aandachtspanne heeft van dertig seconden, iemand die wordt afgeleid door alles wat in zijn omgeving om aandacht vraagt. De schrijver komt misschien weg met een paar alinea’s wollig taalgebruik, maar als hij de lezer dan kwijtraakt is dat een doodzonde. Want die krijgt hij niet terug. Hij heeft de lezer opgezadeld met onnodig gedoe.

Als de lezer afhaakt, is dat niet omdat diegene dom of lui is. Aannemelijker is dat de schrijver onvoldoende zorgvuldig is geweest. Misschien zit een zin zo vol met rotzooi dat de lezer het gewoon niet begrijpt. Misschien is de zin zo slonzig geformuleerd dat de lezer hem op meerdere manieren kan lezen. Misschien wisselt de schrijver halverwege de zin van persoonlijk voornaamwoord of van tijd, zodat de lezer niet meer weet wie aan het woord is of wanneer het gebeuren plaatsvond. Misschien is zin B geen logisch vervolg op zin A; in het hoofd van de schrijver is het verband duidelijk, maar hij verzuimt de ‘missing link’ te geven. Misschien gebruikt de schrijver een verkeerd woord, omdat hij niet de moeite heeft genomen het op te zoeken.

Hoe voorkom je dit allemaal? Door de rotzooi uit je hoofd te bannen. Helder denken wordt helder schrijven; het een kan niet zonder het ander. Schrijvers moeten zich voortdurend afvragen: wat wil ik zeggen? Daarna kijken ze naar wat ze hebben opgeschreven en vragen ze zich af: heb ik het gezegd? Is het duidelijk voor iemand die hier voor de eerste keer iets over leest?

Schrijven is hard werken. Een heldere zin staat er niet per ongeluk. Heel weinig zinnen komen er meteen goed uit, niet bij de eerste poging en zelfs niet bij de derde. Denk daaraan als je wanhoopt. Als je schrijven moeilijk vindt, dan komt dat omdat het moeilijk ís.

*William Zinsser, On writing well (jubileumeditie 2006)

• Kapot gevallen ei
• Idee onder je kussen
• On writing well
• Wat vervelend om te vernemen
• Eenvoud
• Rommel
• Stijl
• Stijl (2)